Pako Şalter Nedir?

Pako şalter, döndürmenin sağladığı etki ile çalışan elektromanyetik bir anahtardır. Pako şalter marifeti ile elektrik enerjisi, bir yerden başka bir yere aktarılır. Bu şalter türü, enversör şalter olarak da isimlendirilir. Tam olarak bir mil ve kol yardımı ile döndürülür. Bu döndürmenin sağladığı etki ile elektrik enerjisi bir yerden başka bir yere transfer edilmiş olur. Kolun döndürülmesi sonucu üzerinde yer alan kontak anahtarın konumu değişir. Pako şalterler, düşük güçle çalışan elektrikli cihazların çalışıp durdurulmasında yükün enerjisini artırmak ve izolasyonu sağlamak maksadıyla, kumanda devresinde yer alan butonların görevini üstlenir. Bu şalterler;

Yıldız üçgen ve doğrudan yol verme devrelerinde motorun ihtiyaç duyduğu elektrik enerjisini iletmek,
Motor kumanda devrelerinin işleyişinde motora akım göndermek,
Elektrik motorlarının geri ve ileri envertör olarak faal hale getirmek,
Ölçüm devrelerinin ölçüm anahtarı görevini yerine getirmek,
Çift devirli motorları kumanda etmek,
Kumanda devrelerinde enerjinin yönünü belirlemek, gibi amaçlar için kullanılır.

Pako şalterler, 8 kutba kadar ve en fazla 200 ampere kadar üretilirler. Pako şalter ve yük ayırıcı, birbirinden farklı kavramlardır ve birbirine karıştırılmamalıdır. Yük ayırıcılar daha çok 0-1 olarak çalışır ve yüksek gelen akımları izole etmek maksadıyla kullanılır. Pako şalterler ise yük ayırıcılardan daha çok konumda çalışır ve her konumda elektriğe farklı bir yön verir.

Ayrıca kontaktörden de pek çok konuda kesin biçimde ayrılır. Bu cihazların ikisinde de elektriğin yönlendirilmesi söz konusudur. Fakat pako şalter elle komuta edilirken kontaktör, bobine elektrik geldikten sonra elektriği yönlendiren bir cihazdır. Özetle kontaktörün çalışması için ayrıca elektrik enerjisine ihtiyaç duyulur.

Pako Şalter Nasıl Bağlanır?

Pako şalterin günümüzde birçok çeşidi vardır.

Açma kapama şalterlerinde 0 ve 1 konumları bulunur.
Kutup değiştirici şalterlerde 1-0-2 konumları mevcuttur.
Kademeli şalterlerde 0-1-2-3 konumları bulunur.

Ampermetre ya da voltmetre komütatörlerin bir voltmetre ya da ampermetre bağlanmak suretiyle belirlenen konumda ,fazlar arası veya faz-nötr akım ve gerilimlerinin görüntülenmesi söz konusudur.

Kumanda pako şalterlerinde start-stop konum seçenekleri bulunur.
Yıldız üçgen pako şalterler manuel olarak yıldız üçgen yol vermelerinde kullanılır.
Çok kademeli pako şalterler 0-1-2-3-…….-11’e kadar konumları üzerinde barındırır.
Dahlender pako, şalterler adından da anlaşılacağı gibi dahlender devrelerde kullanılır.
Enversör pako şalter, motorun ileri ve geri konumda çalışmasında kullanılır.

Pako şalterin kullanımı son derece basittir. Basit bir anahtar tarafından kontrol edilir ve enerjiyi bir noktadan diğerine aktarır. Yük altında ayırma yapabilme kabiliyetine sahiptir. Ancak cihazın üzerinde koruma fonksiyonu adına hiçbir şey yoktur. Manyetik ve termik akımlara karşı koruma özelliği yoktur. Röle ve kontaktörlerde yapıldığı gibi uzaktan kumanda edilme imkânı yoktur. Açılıp kapatılması için fiziksel olarak mutlaka döndürme kuvveti uygulanmalıdır. Pako şalterin diğer bir dezavantajı da akımın çok yüksek olması durumunda anahtarlama görevini yerine getiremez.

Basit bir pako şalter bağlantı diyagramı görselde görüldüğü gibidir. Görselden anlaşılacağı gibi; şalter 0 konumunda iken kontaklar açık durumda, 1 konumunda ise kontaklar kapalıdır ve akımın geçişine yol verilir. Diğer taraftan montajı da son derece basittir; ancak yine de montaj sırasında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Bu kapsamda pako şalter bağlanırken aşağıdaki adımları izlemeniz, yararınıza olacaktır:

Çalışma yapacağınız yerde elektriği kesmiş olduğunuzdan emin olun. Elektrik olan ortamlarda çalışmayın.
Şalteri nereye monte edecekseniz delik yerlerini belirleyin.
İşaretlediğiniz yerleri matkap marifetiyle delin.
Metal ortamda bulunan çıkıntıları tel fırça ya da zımpara ile temizleyin.
Pako şalteri deldiğiniz yerlere sıkıca sabitleyin.
Kablo bağlantısı bulunan vidaları sıkın. Lehimleme işlemi yapmayın. İhtiyaç duyuluyorsa kablo pabucu temin edip kullanın.